Tadeusz Dąbrowski

Ile już razy w życiu umarłem – trudno powiedzieć,
bo umierałem na pewno. Dzisiaj otarłem się o
tramwaj i zobaczyłem swoją śmierć; zwłoki leżą
na skraju torowiska, a ja idę dalej
lipową aleją. Albo dziewięć lat temu,
gdy wjechałem rowerem pod koła księżowskiego
peugeota, rozbijając szybę potylicą –
czy nie mogłem wówczas zginąć? A siedmioletni
chłopiec, spacerujący po krawędzi dachu,
ocalony dzięki zbawiennemu skurczowi
prawej łydki, czyż nie zostawił w dole własnego
trupa? Dziesiątki takich śmierci pamiętam,
ile z nich mogłem przeoczyć? Prawdopodobne,
że od lat się unoszę w coraz wyższe rejony
nieba. Ale dopiero od niedawna nachodzi
mnie lęk, że umieranie kiedyś się skończy. Bo skąd
mam wiedzieć, czy nagła ciemność – teraz, gdy
wstaję po upadku, próbując otrzepać się z brudu,
ciemność, w której drzewa rosną korzeniami
do góry – jest piekłem, czy niebem w późne grudniowe
popołudnie?

To jest wers pierwszy. Ten wers nie ma znaczenia.
A to jest wers drugi, w którym nie jesteś już sobą,
tzn. nie jesteś człowiekiem z pierwszego wersu,
a teraz już nawet nie jesteś tym, kim byłeś
w wersie drugim i trzecim, i czwartym, i na dodatek
w piątym. Ten wiersz jest życiem, robię wszystko,
żeby być sobą w każdym wersie, by każdy wers
jakimś cudem do siebie nagiąć, tymczasem ty,
chcąc nie chcąc, musisz to życie przeżyć, a w
ostatnim wersie, możliwie najbliżej końca,
zdobyć się na ocenę, której przedmiotem będziesz
ty. Przeżyjesz tylko wówczas, gdy uznasz,
że wiersz mówił o Bogu. Ostatni wers nadejdzie
jednak szybciej
niż

Bóg nie odsunął się – jak chciała Simone
Weil – na gigantyczną odległość, ale jest
tuż obok, tak blisko, że wyczuwam Jego
troskliwą nieobecność. (Która jest przemilczanym
słowem, zaniechanym gestem, zawieszonym
wzrokiem,
zatrzymanym na chwilę oddechem. Ten
bezdech to twoje życie).

Boże, wielka Niezgrabo, znów chciałeś rozładować
korek i zderzyły się cztery tiry. Nie
zdążyłeś, kichając, zasłonić ust i huragan
spustoszył Florydę. Nie dziw się, że część z nas
chodzi na co dzień w zbroi, spoza której
nie widać Ciebie. Czasem i ja się obawiam,
czy w swoich wielkich palcach przeniesiesz mnie
żywego na tamten świat.

Słowo jabłko nie zawiera w sobie żadnej prawdy
o jabłku, podobnie jak jego kształt, kolor, zapach
i smak. Prawda nie jest do oglądania, wąchania
i smakowania. Mówiąc jabłko, zaledwie je zjadasz.
W przestrzeni między słowem jabłko a prawdą jabłka
dzieje się jabłko. Przestrzeń między słowem śmierć
a prawdą śmierci jest największa. W niej dzieje
się życie. Między słowem prawda a prawdą dzieje się
śmierć.

Dobro i zło przestały się we mnie spierać, dorosły,
dojrzały, spoważniały, wyprowadziły się
ze wspólnego pokoju, założyły rodziny,
jedno i drugie kupiło dom z garażem, słonecznym
ogrodem, idealnie przystrzyżonym trawnikiem
i żywopłotem, ich dzieci bawią się razem, ratują
motyle i biedronki, zabijają pająki,
najlepiej się czują, gdy mogą zrobić sobie
na złość, nie wiedzą, że zanim pożrą się
na dobre, będą już miały własne domy. Chodzę
po pustym mieszkaniu, prawie nie pamiętam
zapachu, śmiechu, płaczu dzieci, które tu żyły.
Czasami dzwonią albo to ja do siebie dzwonię
z komórki na stacjonarny lub odwrotnie. Czasami
czuję się, jakbym był
pustym mieszkaniem.

W drugim pokoju leży ojciec, czyta przed snem.
Zawsze dawał mi wszystko, czego potrzebowałem.
Wydaje mi się, że jestem dla niego dobry.
Leżymy w sąsiednich pokojach, jest cicho, słychać wodę
szemrzącą w kaloryferach. Mija czas. Cóż więcej
mogę zrobić, tulić go w nieskończoność, powtarzać:
kocham cię? Nie sądzę. Więc leżę i myślę o
jego starym sercu i malejącej liczbie
pisanych mu uderzeń. Tyle miłości, z którą
nie ma co zrobić.

To nieprawda, że świat jest bezustannym powrotem
(kiedyś zgubiłem klucze i nie znalazły się, trzeba
było wymieniać wszystkie zamki). Myślimy
tak, bo szukamy podobieństw, a przecież wiosna
nie bardziej podobna do drugiej wiosny niż do
zimy. Nie masz prawa mówić, że jesteś tym,
kim byłeś wczoraj, choćby dlatego, że wczoraj padał
śnieg, a dzisiaj pada deszcz, który nie jest
ani słońcem za chmurami, ani wodą z nieba.
Niebo zresztą też nazywasz niebem z braku
lepszych określeń. Bo sam chcesz być niebem,
a nie tylko słowem „niebo”, trzymającym
błękitną gąsienicę dla zabawy w ustach.

Zeskanowałem swoje zdjęcie z pierwszej klasy
podstawówki: krzywo przycięta grzywka, grube
policzki, delikatnie przygryziona warga,
przerażająco ufne oczy. Powoli przesuwam
pasek kontrastu i z mlecznej nicości wyłania się
kształt, który staje się rzeczywisty w połowie
skali, a potem znów zapada się w tło. Szczęśliwy,
kto umiera w taki sposób. A teraz patrzę w lustro
i muszę się zgodzić na kilka zmarszczek, których
niedawno nie było (czy kiedykolwiek mogło
ich nie być?). Więc to ja, znowu ja, wszystko ja,
włącznie z blizną po trądziku, dziurą w zębie, a
kiedyś, być może – dziurą po zębie. Za dużo
tego ja, żebym mógł je ogarnąć, wziąć za swoje.
Zważywszy, że jesteśmy dopiero przy ciele.

Nakryłem ją, gdy przeglądała pismo
pornograficzne. Wskazując palcem na zdjęcie
nagiego mężczyzny, zapytałem: Co to?
Ceci n’est pas une pipe – odpowiedziała,
biorąc mnie w nawias swoich nóg. A dziś
wróciłem wcześniej z pracy i w korytarzu
wpadłem na nagiego mężczyznę, zapytałem:
Co to? – wskazując na niego, a raczej na jego
męskość ze świeżym śladem szminki. To jest
fajka – usłyszałem odpowiedź kobiety, z którą
wciąż sypiam, bo nie potrafię udowodnić jej
zdrady.

Automat z kawą wydaje mi siedem złotych,
to jest o całe siedem za dużo. Czyje to
pieniądze? – waham się, czy powinienem
je przyjąć, bo pieniądze mogą pochodzić: a –
od Szatana, be – Boga, ce – od Automatu.
Za mną już kilka osób, które nie będą się
wahać. Postanawiam oddać, co nie moje,
z żalem wrzucam monety do dziurki, a one
wypadają dołem, niby te same, a jednak
inne. O tych wiem bowiem, że są
od Boga.

Wszechświat się rozszerza i coraz dalej nam do
siebie, coraz więcej kosztują nas przejazdy
środkami komunikacji miejskiej oraz rozmowy
telefoniczne. Ciała rozszerzają się w swoich
potrzebach, monotonnych jak ruch planet i krwi.
Czasami, gdy cię długo nie widzę, wydaje mi się,
że to ja jestem wszechświat, a ty jesteś wszystkim,
do czego jeszcze nie dotarł.